Doğaçlama Nedir, Müzik Eğitiminde Doğaçlamanın Önemi

Yazar: Ali Can A. | 18.03.2022 - 6 dakikalık okuma. Görüntülenme: 1353
Doğaçlama Nedir, Müzik Eğitiminde Doğaçlamanın Önemi
D oğaçlama nedir? Müzik eğitiminde doğaçlamanın önemi nedir?

      Bir aktivite sırasında sürece plansız, o an düşündüğünüz şekilde yaklaştığınız zamanları düşünün. Böyle bir anınız yoksa da hayal edin. Ne kadar heyecan verici ve keyifliydi değil mi? Üstelik sürece dahil olan diğer kişiler de aynı performans sergileyen  kadar bu durumdan keyif aldılar. İşte tam anlamıyla burada doğaçlama yeteneğinizi kullandınız.

       Doğaçlama kelime anlamı olarak ‘’hiç hazırlanmadan, birdenbire ve kendini içine doğdu-ğu gibi ifade etme biçimidir.’’ Doğaçlamayı kullanmak demek illaki bir sanat dalıyla uğraş-mak demek değildir. Bir arkadaşınızla yaşadığınız kötü bir olayda suçlu olduğunuzu bildiği-niz ama nasıl özür dileyeceğinizi bilmediğiniz bir anda aklımıza o an geldiği gibi jest ve mi-miklerimizi kullanarak bu durumu etkileyici hale getirebiliriz. Ya da hiç ortak arkadaşımızın olmadığı ama çok hoşlandığımız biriyle tanışırken başvurduğumuz en etkili yöntemlerden biri yine doğaçlama olacaktır. Eğer bu gibi zor durumlardan başarıyla ayrılıyorsanız doğaçlama yeteneğiniz güçlü demektir. 

       Doğaçlama, özellikle performans sanat dallarında (drama, şiir, dans, müzik vb.) kullanı-lan çok önemli bir anlatım ifadesidir. Adı geçtiğinde hangi müzik türü ile özdeşleştiğini bulabilmek hiç de zor değil. Evet ,caz müzikte doğaçlama konusunu biraz irdelemek istiyorum. 

       Caz’ da doğaçlama, doğaçlayanın müzikal, duygusal ve manevi durumunun kişisel bir ifadesidir. Ancak bu kavram ne kadar kendimizi özgür kılabileceğimiz bir yöntemse de kendi içerisinde belli kuralları ve disiplinleri vardır. Başkasının yaptığı doğaçlamayı taklit etmenin ise bu kavramla alakası olmadığını ifade etmeme gerek yok sanırım. 

       Barnett James ‘’Caz Müziğinde Doğaçlama konulu bir makalede ‘’Gerçekten de cazın New Orleans’tan, yenilikçiliğin yükselişine dek uzanan bütün tarihinde, eski Avrupa müziğindeki teknik ve yöntemlerin aynısı kullanılarak—yani armoni kalıplarının yardımıyla—doğaçlama yapıldı.’’ demiştir. Az önce bahsettiğim kurallar ve disiplinlerin en önemli unsuruna değinen B. James bu sözünde klasik armoninin önemini vurgulamıştır.

       Caz müzisyeni, yazılan armoniler üzerine doğaçlama yapar. J.S. Bach ve oğullarının Chaconne ya da bir air çalarken yaptıkları da buydu. Chaconne ya da air melodisinin temelini oluşturan armoni üzerinden doğaçlama yapıyor ya da verili melodiyi süslüyorlardı. Barok dönemde altın çağını yaşayan süsleme tekniği günümüzde caz müzikte de vardır. Örneğin Coleman Hawkins’in en ünlü eserlerinden biri olan ‘’Body and Soul’’ da. Bugünün caz müzisyeni de blues akor ve formlarını doğaçlamalarına biçim vermek için kullanır. .Winthrop Sargeant armoniden bu anlamda ‘’Cazda yapısal kuralları kontrol eden öge’’ olarak söz etmektedir. 

       Maalesef aynı kurallar bütününü savunan klasik müzik icracı ve eğitmenlerinin caz müziğe karşı bir tavır aldığını gözlemliyoruz. Ülkemizde de konservatuvarlar ve müzik eğitimi veren diğer kurumlar, klasik müzik temelli olup maalesef ki bunun dışındaki müzik türlerini küçük görmeleri veya yok saymaları, bu kurumlarda  yetişen müzisyenlerin — enstru-manlarında kendilerini ne kadar iyi yetiştirebilseler de — doğaçlama konusunda kendilerini yetersiz ve özgüvensiz hissetmelerine zemin hazırlamaktadır. Bu konuda  kendilerini geliştir-meleri de bu alanda uzman eğitmenlerle özel çalışarak , internet videoları izleyerek ya da yabancı kaynaklar okuyarak mümkün olabiliyor.

       Bir müzisyen hayatı boyunca hiç doğaçlama çalışması yapmadıysa kendi yaratma yetene-ğinin sınırlarını hiç bir zaman bilemez. Bunun sorumlusu muhakkak ki içinde bulunulan eği-tim sistemidir. Eğitmenidir demiyorum çünkü onlarında bu konuyla ilgili etkili bir çalışması olmamıştır.(Klasik müzik kurumları kastediliyor) 

       Bugün, doğaçlama, —caz müzik ile özdeşleştirdiğimiz halde— bir çok müzik dalını da etkilemiş, şarkı sözlerinin ön planda tutulduğu popüler müzik dallarının performanslarında da vazgeçilmez hale gelmiştir. Öyle ki birçok müziksever sevdiği sanatçının müzisyenlerini tanır hale gelmiş ve gitaristinin bir parçada attığı soloyu sosyal ortamlarında anlatır duruma gelmiş-tir. Bu müzik ve insanlık adına umut verici bir gelişmedir. Neyse ki caz müzisyenlerinin ve eğitimcilerinin bu konudaki tavrı hemen hemen klasik müzikte olduğu kadar katı değildir.

       Eğer bir müzisyeni Maslov’un ihtiyaçlar hiyerarşisinden geçirirsek, en üst seviyede muh-temelen kendini gerçekleştirme yani doğaçlama yapabiliyor olması gelecektir. Çünkü dilimiz-den çıkan kelimeler kime aitse müziksel ifadeler de o sanatçıya aittir. Tabi bu ifadeler önemli bir  geliştirme sürecinde maksimum seviyeye yaklaşacaktır. Adet olduğu üzere en önemli caz temaları, caz müzisyenlerinin doğaçlamalarına tekrar tekrar temel teşkil etmiştir. Bu temalar günlerce gecelerce yüzlerce kulüpte ve konserde çalınır. Bu arada yüzüncü belki de iki yüzün-cü chorustan sonra müzisyen belli cümleler oluşturur ve bu parçayı her çalışında giderek daha sık kullanır; öyle ki sonunda bu cümleler  söz konusu temanın standart chorusu gibi algılan-maya başlanır.. Hatta bazı choruslar o kadar meşhur olmuştur ki müzisyenin biri o an başka bir şey çalacak olsa caz severlerde hayal kırıklığı yaratır. King Oliver’ın Dippermouth Blues’ u, Alphonse Picou’nun ‘’High Society’’ si, Charlie Parker’ın ‘’Parkers Mood’u , Stan Getz’in ‘’Early Autumn’’u, Louis Armstrong’un ‘’West and Blues’’ı Coleman Hawkins’in ‘’Body And Soul’u , J. Coltrane’nin ‘’My Favourite Song’’ u bunların başka doruklara taşınmasından hoşlanmaz. Piyano özel ders sayfamızdan piyano dersleri alabileceğimiz öğretmenleri inceleyebilirsiniz. 

       Doğaçlamada özgün olmak oldukça zordur. Az önce değinildiği üzere belli bir teorik bilgi ve disiplin üzerine kurulmazsa içinden çıkılmaz bir konu haline gelir. Bob Taylor ‘’The Art of Improvisation’’ adlı kitabında Caz Doğaçlamanın yedi unsuru olduğundan bahsetmiş-tir. Melodi, ritim, ifade, geliştirme, chord progressions, performans ve analiz. 

       Müzik grubu içerisinde doğaçlama yapmak, günlük yaşamda da zengin deneyimler ve po-zitif değerler kazanmamıza yardımcı olabilir. Liderlik, ayırt etme, bilgelik, dürüstlük, bilinçli risk alma ve çeşitliliği güçlendirebilir. Doğaçlama kendini ifade etme, yaratıcılığı, takım çalışmasını ve yaşamdaki değerleri teşvik eder. Yine Bob Taylor yaratıcılığı; fikir veya fikirleri yararlı ve sıradışı bir şekilde organize edebilme sanatı olarak adlandırmıştır. Solfej dersleri sayfamızdan ses eğitimi alabileceğiniz en iyi öğretmenleri inceleyebilirsiniz. 

       Günümüzde caz doğaçlama öğrenmek ve kullanmak isteyen müzisyenlerin dinleyerek , önce taklit edip sonra çeşitlemeye çalışarak, video izleyerek yada okuyarak kendilerini geliştirmeye çalıştıklarına değinmiştik. Umarım gelecek nesillerimizde erken yaş müzik eğitiminden itibaren doğaçlama eğitiminin gerekliliğinin farkında oluruz .Eğer bunun önemi-nin farkına varabilirsek  ,bizler de daha çok dünya müzisyeni yetiştirir ve yine tüm dünyanın sahipleneceği nice eserler yaratırız.

Etiketler

Yazar

Ali Can A.

*MEB'e bağlı bir Güzel Sanatlar Lisesi’nde piyano ve teori öğretmeniyim. *Ataşehir Bilim ve Sanat Merkezinde (yaylı orkestralar için) orkestra şefliği ve Koro piyano eşliği...

Benzer Yazılar
Keman Nasıl Öğrenilir, Keman Fiyatları, Keman Kursu ve Özel Ders Fiyatları

Keman Nasıl Öğrenilir, Keman Fiyatları, Keman Kursu ve Özel Ders Fiyatları

Kendi kendine keman öğrenmek isteyenler için harika bir fırsat! Keman nasıl öğrenilir, evde keman öğrenmek mümkün mü? İşte keman fiyatları, kursları ve keman özel ders fiyatları!

Piyano Eğitiminin Çocuklarımıza Olan Faydaları

Piyano Eğitiminin Çocuklarımıza Olan Faydaları

Piyano eğitimin çocuklara olan faydalarını uzman müzik öğretmenimiz sizler için hazırladı. İşte piyano çalmanın faydaları.

İyi Gitar Çalmak İçin Sahip Olunması Gereken Özellikler

İyi Gitar Çalmak İçin Sahip Olunması Gereken Özellikler

Gitar çalmanın püf noktaları nelerdir. Eğer gerçekten gitarist olmak istiyorsanız ne yapmalısınız.

Ses Eğitimi Nedir, Nasıl Yapılır?

Ses Eğitimi Nedir, Nasıl Yapılır?

Ses eğitimi nedir, ses geliştirme yöntemleri ve tekniklerini aynı zamanda şan dersleri eğitimlerimi arıyorsunuz? Hepsi ve daha fazlası için şan ve ses eğitimi kılavuzu.

Yorumlar (0)
Makaleyi beğendin mi ?