Neyin Tarihçesi
Ney kelimesinin kökeni uzun yıllara dayanmaktadır. Sümer kültüründe neyin "na" adlı üflemeli çalgı ailesinden geldiği bilinmektedir. Na kamıştan yapılırdı. Ney çalan kişiye Arapça'da "nayi", Farsça'da "neyzen" denir. Neyzen tarihi, Mevlevi mezhepleri arasında kutsal bir enstrüman olarak görüldüğü için "Mevlevi" tarikatı ile ilişkilendirilir. Rumi bilinen ilk neyzen, Kutbün nayi Hamza Dede Mevlana'nın dervişlerinin başıdır. Ney, sadece tasavvufta değil, diğer Türk müzik türlerinde de en önemli enstrüman halindedir.
Türk neyinin, dünyanın en ünlü ve beğenilen Sufi şairi Mevlana Celaleddin Rumi'nin önde gelen "Mesnevi" ile ilişkilendirildiği biliniyor. "Mesnevi"nin açılışında "bişnev ez ney" (neyi dinle), ile başladığından dolayı bağlantı buradan gelir. Ney böylece Türk-İslam kültürünün en önemli müzik enstrümanı haline gelmiştir. Türk ve Müslüman nüfusun yoğun olduğu Fas ve Hindistan şehirlerinde neyin etkisini görmek mümkündür. Özellikle de İsmail Ankaravi, Abdullah Efendi ve İsmail Hakkı Bursevi Mesnevi ile ilgili yorumlar yazmışlardır. Ney, insanı "mutlak" ın sembolü olarak temsil eder. Sultan Veled'in "Rebab-adı", Saadi'nin "Çengname", Ahmed-i Dai'nin "Çeng-adı" ve Ömer Ruşeni'nin "Nay-adı" gibi çeşitli yorumlar da bulunmaktadır.
Temel olarak "mabeyn" ve "nısfiye" olmak üzere 22 çeşit ney vardır. Perdesine göre her ney türü "kız", "Mansur", "süpürde" ve "bolahenk" gibi farklı bir ad alır. Türk neyinin üç ana bölümü vardır: kamış, parazvane ve başpare. "Parazvane", çatlamayı önlemek için neyin kenarlarına sabitlenen metal bir halkadır. Net bir ses elde etmek için üst deliğe "bâşpare" adı verilen ağızlık takılır.
Bâşpare genellikle manda boynuzundan yapılsa da günümüzde plastikten de yapılabilmektedir. En uygun kamış Akdeniz bölgesi özellikle Samandağ'da (Hatay) yetiştirilmektedir. Kamış hasadı Ekim-Aralık aylarında yapılır. Daha sonra kamışın dış yüzeyi soyulur ve kurumaya bırakılır. Yeni hasat edilen kamış yeşil ve ıslak olduğu için kuruyana kadar güneşte bırakılır. Ardından zift tipine göre en uygun baston seçilir. Düzensiz düğümlerini ısıtmak bastonu yeniden şekillendirir. Bu işlem sırasında bastonun aşırı ısınmaması çok önemlidir. Bastonun iç kısmı, ses kutusuna kadar uzun bir törpü ile temizlenir. Daha sonra ses kutusu kısa bir törpü ile açılır.
Bundan sonra, notalar (delikler) tanımlanır ve zımpara ile ovulur. Neyin perdesi ve tonlaması diyapason tarafından kontrol edilir.
Baston, perdeyi ayarlamak için gerekli kısımlardan kesilir. Çatlamayı önlemek için metal halka (parazvane) kamış üzerine sabitlenir. Son olarak ağızlık (bâşpare) sabitlenir ve neyin perdesi bir kez daha test edilir. Ney daha sonra yağla kaplanır.
Herhangi bir enstrümanı çalmak genellikle zordur. Yani bir müzik aletini çok iyi çalmak zordur. Tıpkı yabancı bir dili öğrenir gibi yeni bir müzik aletini öğrenmek de adım adım gerçekleşecek sabır gerektiren ve zorlu bir süreçtir. Bir enstrümanı çalmak için gereken farklı fiziksel özellikler vardır. Örneğin klasik kemençeyi çalmak için ince parmaklara sahip olmak önemlidir. Öte yandan ney çalmak için dudakların kalın olması gerekir. Dil eğitiminde görüldüğü gibi, bir enstrüman çalmada düzenli pratik yapmak çok önemlidir. Her şeyde olduğu gibi yeni başladığımız bir işte profesyonelleşmenin ilk ve en temel gereği bol pratiktir.
Bir enstrümanın çıraklık süresi, yetenek ve yeterliliğe bağlı olarak genellikle en az beş ila altı yıl sürer.
Eğer neye yeni başlıyorsanız, ney ne kadar uzun olursa, çalması giderek zorlaşır.
Genellikle insanlar alt sicilin derin derin seslerini severler, ancak gerçek şu ki, alt sicilde, gizli bir hacme sahip bir sesi çıkarmak zordur. Ve ney ne kadar uzunsa, sesi çıkartmak o kadar zordur. Başlangıç için tavsiye edilen en uzun ney, yaklaşık 72 cm uzunluğunda ve kök notasında A (La) bulunan Kız Neydir. Ya da daha kısa olan Bolahenk Nisfyie Ney (yaklaşık 52 cm) Süpürde Ney yaklaşık 56 cm) de uygun olabilir. Mansur ve Şah Neyleri ise daha çok profesyonel sanatçılar içindir. Ney çalmaya yeni başlayanlar için, sırf ses çıkarması daha kolay olduğu için kız ney ve benzeri daha küçük ney ile başlamaları tavsiye edilmemelidir. Eski tip ney öğretmenleri Büyük ney çalma mümkün olan en büyük boyutu almanızı tavsiye eder. Eğer tutması çok zor gelmiyorsa nasıl nefes alınacağını öğrenmek için iyi bir temeldir. Derin tonları almayı başardıktan sonra, daha küçük neyleri çalmak çok daha kolay olur.
Ney fiyatlarına baktığınızda bütçenize uygun bir ney bulmak sizin için zor olacaksa bir neyzen ya da neyzen adayına danışmak en mantıklısı olacaktır. sadece bütçenizi düşürseniz ney satıcısı size plastik neyi de önerebilir ki özellikle yeni başlayanlar için plastik ney pek faydalı olmayabilir. Çünkü her ne kadar plastik ney fiyatları uygun olsa da piyasada düzgün bir tane bulmak zor olduğundan hevesinizi kırabilir ve ney çalmayı başlamadan bitirebilirsiniz. Fakat usule uygun ve güvenilir bir yerden plastik ney almak fiyat/performans açısından sizi tatmin edebilir.
Ney üflemeye karar verdiniz mi?
Bu harika bir haber! Ney gibi özgün bir enstrümanı öğrenmek zaman ve sabır gerektirse de alacağınız özel derslerde başarı göstererek mükemmel bir neyzen olabilirsiniz. Özel Ders Alanı’ndaki neyzenlerimizle bire bir derslere başlamak için hemen sitemize üye olun ve bütçenize ve taleplerinize uygun ney eğitmenine ders talebi yollayın. Ya da genel ders talebi oluşturun ve talebinize uygun eğitmenlerin size ulaşmasını bekleyin.
Ney özel ders ücretlerine baktığımızda farklı şehirlerden eğitmenlerin 30-100 TL arasında ders verdiği görülmektedir. Eğitmenlerimize bizzat mesaj atarak da ücretler ve ders süreleri hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Neyzen misiniz?
Sitemizde kayıtlı diğer neyzenler gibi dersler vermek isterseniz Özel Ders Alanı siz ve öğrenciler arasında bir köprü görevi görerek size bu imkanı sağlıyor. Pratik bir şekilde sitemize üye olarak ney dersi almak isteyen öğrencilerle iletişime geçebilir ve derslere başlayabilirsiniz. Profilinizi oluştururken ney sanatına dair müzik geçmişinizden, eğitim hayatınızdan, öğrenciye katabileceklerinizden, ders işleyiş tarzınızdan vs. bahsetmeyi unutmayın. Ayrıca neye dair fikirlerinizi belirttiğiniz blog yazıları yazarak da bilinirliğinizi artırabilirsiniz.
Çok sabırlı güler yüzlü tatlı hoş birisi Esma Nur Hocamız kendisine çok teşekkür ederim tedirgin olarak başladım acabalarım oldu kendimden ötürü üflemede sıkıntı yaşar mıyım nasıl ilerlerim diye şimdi derslerimiz nasıl bitiyor saat ne zaman doluyor anlamıyorum bile kendisinden çok memnunum daha gidecek çok yolumuz var farkındayım iyi ki Esma Nur Hocamla tanışmışım İyi ki varsınız Hocam.
Öğretmen : Esma Nur T.Burak hocayla uzun bir zamandır ders yapıyorum ve kendimde ciddi bir gelişme gördüm kendisi öğrencilerin düşüncelerine çok önem veren biri sizi bir parçayı çalmanız için zorlamak yerine sizin zevkinize göre sevebileceğiniz şeylerle piyanoyu sevmenizi sağlayan bi öğretmen.😍😍😍
Öğretmen : Burak A.kendisinden hali hazırda ders almaktayım çok beğendim çok saygılı ve eğlenceli bir hoca.
Öğretmen : Burak A.